تعیین ارتباط بین استرس و رضایت شغلی در کارکنان تربیت بدنی نیروی انتظامی جمهوری …
همانگونه که میدانیم، استرس پاسخی است نسبت به یک اقدام، موقعیت و یا رویداد، که الزاماتی خاص را برفرد تحمیل می‌نمایند. عوامل استرس زای کاری[۶۴] در شکل نشان داده شده اند. این عوامل استرس زا به سه طبقه اصلی تقسیم بندی شده اند که عبارتند از : محیط کاری، فردی، گروهی و سازمانی (۵۱). /post-new.php#footnote-76″>[۷۵]
کوک و هانساکر[۶۵] نیز در ویرایش سوم کتاب خود با عنوان مدیریت و رفتار سازمانی مدلی از فرایند استرس را ارائه نمودهاند ( شکل شماره ۴) آنها ابراز می‌دارند که عوامل مختلفی در تجربه کردن استرس توسط افراد نقش دارند و در این امر دخیل می‌باشند. بعنوان مثال محیط سازمان می‌تواند عوامل استرس زای بالقوه بی شماری را شامل گردد. مواردی دیگر چون تغییردر زندگی شخصی فرد نیز می‌تواند استرس زا باشد. در این مدل ؛ عوامل بالقوه استرس زا به سه دسته عوامل شخصی،عوامل سازمانی، عوامل محیطی تقسیم شدهاند (۶۴).
شکل شماره ۲-۴: مدلی از فرایند است
یکی دیگر از مدلهای ارائه شده توسط فرد لوتاز[۶۶] می‌باشد که عوامل کلان فشارزای سازمان را تشریح می‌نماید. وی خاطر نشان می‌کند که هر چند سازمان متشکل از افراد و گروه‌هاست، اما تعداد زیادی عوامل فشارزای کلان خاص سازمانها وجود دارند که می‌توانند از عوامل فشارزا به حساب آیند و این عوامل عبارتند از : سیاستهای سازمان، ساخت سازمان، شرایط مادی وفرایندهای سازمان. این مدل در شکل شماره (۵) ارائه شده است (۲۳).
شکل شماره ۲-۵: عوامل کلان فشارزای سازمان (۲۳)
۲-۲-۵) عوامل استرس زای مربوط به شغل
دراین بخش به بحث در باره آن دسته از عاملهایی باز می‌گردیم که تنها به محیط کار بستگی دارند و با استرس شغلی نیز رابطه مستقیم دارند. عوامل استرس زا، آن دسته از اقدامات، شرایط و یا وقایع هستند که الزاماتی خاص بر فرد تحمیل می‌نمایند. عوامل استرس زای مربوط به شغل سه نوع هستند که در ادامه به تشریح آنها پرداخته می‌شود.
۲-۲-۵-۱) عوامل استرس زای مربوط به محیط کار
عوامل استرس زای محیط کاری، غالباً عوامل استرس زای (کارگران یقه آبی)[۶۷] نامیده می‌شوند، زیرا مشکلات ناشی از این عوامل استرس زا، بیشتر در مشاغل یقه آبی‌ها دیده می‌شود. بعضی از آسیب‌هایی که در محیط کار بسیار رخ می‌دهند صدمات تکراری استرس [۶۸] نامیده می‌شوند.RSIS برای آن دسته از کارگران بوجود می‌آیند که مجبورند کار خود را در شرایطی نا مناسب انجام دهند؛ حرکتی خاص را در طول روز، مکرراً تکرار نمایند و یا انرژی زیادی را صرف انجام مشاغل خود نمایند ( و یا ترکیبی از عوامل خطرناک ). می‌توان از اکثر RSIs با انجام تغییرات ساده و کم هزنیه در محیط کار، جلوگیری نمود، ایجاد تغییر در ترتیبات جریان کار، متنوع ساختن وظایف، پیش بینی زمانهای استراحت در حین کار، طراحی مجدد تجهیزات و استفاده از فرایندهای خودکار می‌توانند بطور چشمگیری از میزان خطرات بکاهند (۵۱).
۲-۲-۵-۲) عوامل استرس زای فردی
عوامل استرس زای موجود در این سطح، بیشتر از عوامل استرس زای سایر سطوح مورد بررسی قرار گرفتهاند. شاید تعارض نقش[۶۹] یکی از عوامل فردی استرس زا باشد که بطور گسترده مورد بررسی قرار گرفته است. تعارض نقش، زمانی بوجود می‌آید که مجموعه‌ای از انتظارات پذیرفته شده توسط فرد در باره شغل، با پذیرش مجموعه‌ای دیگر از انتظارات، در تقابل و تعارض باشد. به عبارت دیگر، زمانیکه موافقت فرد با مجموعه‌ای از انتظارات شغلی، با موافقت در باره مجموعه‌ای دیگر از انتظارات، در تعارض باشد تعارض نقش بوجود می‌آید.
بدون توجه به اینکه چه موقع تعارض نقش، ناشی از سیاستهای سازمانی است و یا ناشی از سایر افراد، این تعارض می‌تواند عامل استرس زای مهمی برای بعضی از افراد باشد. یکی از انواع بسیار رایج تعارض نقش زمانی بوجود می‌آید که نقشهای کاری و غیر کاری با یکدیگر تداخل پیدا نمایند. نقشهای غیر کاری شامل نقشهای خانوادگی و نقشهای فرد در قبال همسر می‌باشد. ایجاد توازن میان الزامات کاری و نقشهای خانوادگی، یکی از وظایف روزانه بسیار مهم برای بسیاری از والدین می‌باشد و فشارهای ناشی از تاخیرات کاری، نمونه‌هایی از منابع بالقوه تعارض میان کار و خانواده می‌باشند. زمانیکه زن و مرد، هر دو شاغل می‌باشند و زمانیکه پیشرفت کار راههای[۷۰] یکی از این دو، تاثیری منفی روی پیشرفت کار راههای دیگری بگذارد، تعارض فزاینده‌ای بوجود می‌آید. تقریباً هر فردی در هر برهه‌ای از زمان حجم بیش از حد کاری[۷۱] (گرانباری نقش )[۷۲] را تجربه می‌نماید، حجم کاری ممکن است بر دو نوع باشد: حجم کاری کمی[۷۳] و حجم کاری کیفی[۷۴]. حجم کاری کیفی هنگامی بوجود می‌آید که افراد احساس نمایند فاقد توانایی لازم برای انجام شغل خود می‌باشند و یا اینکه استانداردهای عملکرد
برای دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
حجم کاری کمی ناشی از داشتن کارهای زیاد برای انجام و یا نداشتن وقت کافی برای تکمیل یک شغل می‌باشد. هنگامی که سازمانها سعی می‌کنند بهره وری خود را از طریق کاهش نیروی کار، افزایش دهند، حجم کاری کمی افزایش می‌یابد متعاقب آن استرس افزایش می‌یابد. شاید شایعترین عامل استرس زای فردی سرعت بی امان تغییر[۷۶] باشد که جزئی از زندگی امروز بشر می‌باشد. سرعت تغییرات در درون سازمانها نیز قابل توجه بوده است ساختاردهی‌های مجدد و بنیادین[۷۷] ، اشکال جدید سازمانی،[۷۸] ادغامها،[۷۹] خریدها [۸۰] و کاهش اندازه سازمان [۸۱] و تاکید بر تیم‌ها و کیفیت. همگی سطح تغییراتی را که افراد باید با آنها مواجه شوند را تشدید نموده اند.
یکی از پژوهشگران سازمانی به نام کوباسا[۸۲] پیشنهاد نمود، آن دسته افرادی که میزان بالایی از تغییرات را تجربه می‌نمایند و هیچگونه مشکلی برای سلامت شخصی آنها پیش نمی آید از لحاظ شخصیتی با دیگر افراد فرق دارند. وی این ویژگی را استقامت[۸۳] ( پرطاقتی ) نامید. در مطالعه‌ای تعدادی مدیر در طی یک دوره دوساله مورد مطالعه قرار گرفتند. نتیجه حاصله از این بود که هرچه میزان ویژگی استقامت در مدیران بیشتر باشد تاثیر تغییرات زندگی روی سلامت شخصی آنها کمتر می‌باشد. استقامت می‌تواند از میزان تاثیر منفی تغییر بکاهد و آن را تعدیل نماید (۵۱).
۲-۲-۵-۳) عوامل استرس زای سازمانی و گروهی
لیست حاوی عوامل استرس زای گروهی و سازمانی، لیستی بسیار طولانی است. بعضی از ویژگی‌های گروه نظیر هنجارهای گروه، رهبری و سلسله مراتب قدرت در گروه، می‌توانند برای بعضی از اعضای گروه استرس زا باشند.
مشارکت[۸۴] : مشارکت اشاره به میزان استفاده از دانش، عقاید و نظرات فرد در فرایند تصمیم گیری دارد.
روابط درون گروهی و میان گروهی[۸۵]: وجود روابط ضعیف میان گروهها و یا بین اعضای یک گروه می‌تواند منشاء استرس باشد.
سیاستهای سازمانی[۸۶] : سطوح بالای رفتار سیاسی در سازمان می‌تواند برای بسیاری از کارمندان منبع استرس باشد.
فرهنگ سازمانی[۸۷] : سازمانها نیز همانند افراد، دارای شخصیت‌های متمایزی هستند شخصیت یک سازمان بیشتر بوسیله مدیریت ارشد آن سازمان شکل داده می‌شود.
فقدان بارخور عملکرد[۸۸]: اکثر افراد مایلند بدانند که کار انجام شده توسط آنها چگونه است و نظر مدیریت در مورد کار آنها چیست. اطلاعات مربوط به بازخور عملکرد باید برای افراد فراهم گردد و اگر سازمان خواهان این است که این فراهم آوردن اطلاعات در باره عملکرد، کمترین استرس رابه دنبال داشته باشد. باید این کار را در یک سیستم ارتباطی دوسویه[۸۹] و باز انجام دهد.
فرصتهای ناکافی برای پیشرفت کار راههای[۹۰]: عوامل استرس زای مربوط به فرصت پیشرفته کار راههای، آن دسته از ابعاد محیط سازمانی هستند که بر ادراک و برداشت فرد در باره کیفیت پیشرفت کار راههای وی، تاثیر می‌گذارند.
کوچک کردن سازمان [۹۱]: این امر اول با کاهش منابع انسانی از طریق اخراج[۹۲] یا کاهش کارکنان[۹۳]، تغییر محل خدمت[۹۴] و یا بازنشستگی پیش از موعد[۹۵] مرتبط می‌باشد (۵۱).
منابع محیطی استرس نیز شش عامل استرس زای اولیه مرتبط با شغل است که عبارتند از:
عوامل درونی خود شغل
نقشهای سازمانی
روابط کاری نظیر ارتباط با سرپرستان، همکاران و زیر دستان
مسائل مربوط به توسعه کار راهه
عوامل سازمانی نظیر ساختار و جو سازمان، فرهنگ سازمان و محیط سیاسی آن
تداخل کار با مسائل خانوادگی[۹۶]
همچنین تقسیم بندی دیگری از استرسهای ناشی از شغل صورت گرفته است که در ادامه بطور مشروح به توضیح آن پرداخته می‌شود.
در این تقسیم بندی دیگر توسط کارتورایت و کوپر[۹۷] (۱۹۹۸) عوامل موثر و تعیین کننده استرس در سه طبقه اصلی، طبقه بندی شده اند که عبارتند از (۴۰) :
– منابع خاص شغلی [۹۸]
– منابع سازمانی[۹۹]
– منابع فردی [۱۰۰]
۲-۲-۵-۴) ویژگی‌های درونی خود شغل
