سامانه پژوهشی – نیاز سنجی مهارتهای مدیریتی روسای کلانتری های تهران بزرگ- قسمت ۱۳

تجسم و طراحی وضعیت مطلوب در آینده و یافتن و ساختن راه‌ها و وسایلی که رسیدن به آن را فراهم کند،
طراحی عملیاتی که شیئی یا موضوعی را بر مبنای شیوه‌ای که از پیش تعریف شده، تغییر بدهد. (گلوییک، ۱۹۷۷: ۸)
– سازماندهی
سازماندهی فرآیندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد و گروه‌های کاری و هماهنگی میان آنان، به منظور کسب اهداف صورت می‌گیرد.
– انگیزش
رهبری یا هدایت یعنی تلاش مدیر برای ایجاد انگیزه و رغبت در زیردستان جهت دست یافتن به اهداف سازمان. (گلوییک، ۱۹۷۷: ۸)
– مهارت ادراکی
یعنی توانایی درک پیچیدگی های کل سازمان و تصویر همه عناصر و اجزای تشکیل دهنده کار و فعالیت سازمانی به صورت یک کل واحد (سیستم) به عبارت دیگر، توانایی درک و تشخیص اینکه کارکردهای گوناگون سازمان به یکدیگر وابسته بوده، تغییر در هر یک از بخش ها، الزاماً بخش های دیگر را تحت تأثیر قرار می دهد. آگاهی از این روابط و شناخت اجزاء و عناصر مهم در موقعیت های مختلف، مدیر را قادر می سازد که به طریقی تصمیم گیری یا اقدام کند که موجبات اثربخشی سازمان و رضایت کارکنان آن را فراهم نماید. اکتساب مهارت‎های ادراکی مستلزم آموزش نظریه های علوم رفتاری، به ویژه نظریه های سازمان، مدیریت و تصمیم گیری و کاربرد عملی آنهاست.
این مهارت توانایی هماهنگ کردن و وحدت همه رفتارها و فعالیت های سازمان را به مدیر می دهد تا او بتواند سازمان را به صورت یک کل در محیطی که آن را احاطه کرده ببیند، که همان مهارت حل مسأله است. (امامی، علی حسین، ۱۳۸۹: ۱۸،۱۹).
در ادبیات مدیریتی به قدرت پیچیدگی سازمان و جایگاه عملیات فرد در سازمان، مهارت ادراکی یا مفهومی گفته می شود.
از سویی برنامه ریزی و تصمیم گیری در وضعیت ناپایدار محیط درونی و بیرونی به عنوان وظایف اصلی مدیریت از چالش های بزرگ مدیران در دوران اخیر بوده است .
– مهارت های ارتباطی
مهارت های ارتباطی جزء مهمی از مهارت های میان فردی است و پایه تمام مهارت های دیگر است و در تمام سطوح مدیریت الزامی است. بهترین نظریه های مدیریت مبین این است که بدون ارتباط مؤثر اعمال مدیریت میسر نخواهد بود. ارتباطات خوب بنیان مدیریت ژرف است. ارتباط درست بر طرف کننده تاخیر در تصمیم گیری، سوءتفاهمات، کشمکش و تحریفات بوده و هماهنگی و کنترل را بهبود می بخشد.
مهارتهای چهارگانه ارتباطی (نوشتن، خواندن، گوش کردن و ارتباط غیر کلامی) اجزاء مهم رهبری موفق هستند. ترکیب مناسب این مهارت‎ها با پیشرفت فرد در مدیریت از پست سرپرستی به مدیریت
عالی تغییر می کند. (میرابی، وحیدرضا، ۱۳۸۳ : ۱۵).
ارتباطات در زندگی بشر امروزی بسیار اهمیت دارد تا جایی که انسان ها بدون ارتباط قادر به زندگی نیستند. در روند تکاملی رابطه در جوامع انسانی، ارتباط از حرکات دست و صورت و اصوات خاص آغاز، و به پیدایش خط و زبان منجر شد.
ارتباط، رفتاری آموختنی و این بیانگر این نظر است که هر انسان با یادگیری درست و کسب مهارتهای ارتباطی می تواند به اصلاح و بهبود رفتارهای ارتباطی خویش دست یابد. ترس از برقراری ارتباط و صحبت کردن در برابر جمع، مشکلی است که برخی با آن روبه رو هستند. نمی دانند چگونه ارتباطی درست و مؤثر برقرار کنند. اهمیت این مشکل زمانی دوچندان می شود که در شغل و سازمانی که فرد کار می کند در برقراری ارتباط با همکاران و مراجعان، عملکرد ضعیفی داشته باشد.
در تعریف ارتباط می توان گفت: ارتباط فرآیندی است که طی آن احساسات و نظریات به شکل پیام های کلامی و غیر کلامی بیان، فرستاده، دریافت و ادراک می شوند، بنا به تعریفی دیگر، ارتباط فرآیند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده است به شرط اینکه ذهنیات مورد نظر فرستنده به گیرنده پیام انتقال یابد و بالعکس.
براساس ارزش های دینی ارتباط معمولاً در چهارسطح برقرار می شود که عبارت است از :
۱- ارتباط انسان با خدا ۲- ارتباط انسان با خود ۳- ارتباط انسان با انسان ۴- انسان با جامعه. (سجادی، سیداحمد، ۱۳۹۰ :۲۱۶).
۱۱-۲- انواع مهارت‌های مدیریتی
الف) دسته‌بندی رابرت کتز
دسته‌بندی رابرت کتز یکی از معروف‌ترین دسته‌بندی‌ها در ادبیات مدیریت است. او مهارت‌های لازم برای مدیران را به سه دسته مهارت‌های ادراکی، مهارت‌های انسانی و مهارت‌های فنی تقسیم‌بندی کرد. به نظر کتز با حرکت به سمت سطوح عالی سازمان بر اهمیت مهارت‌های ادراکی افزوده می‌شود و
از اهمیت مهارت‌های فنی کاسته می‌شود. (هورویتز ایتال^[۳]١، ۱۹۹۶ :۸۸)
ب) دسته بندی هنری میتنزبرگ^۲
میتنزبرگ مهارت‌های لازم برای مدیران را به ۸ دسته تقسیم‌بندی کرد:
– مهارت‌های ارتباطی با همکاران: شامل برقراری ارتباط نزدیک و اثربخش با همکاران،‌ ایجاد شبکه‌های منسجم تعاملاتی برای کسب اطلاعات، برقراری روابط رسمی و غیررسمی، مذاکره، مشورت و مهارت سیاسی.
– مهارت‌های رهبری: توانایی بر انگیختن رفتار کارکنان در جهتی دلخواه و توانایی حل مشکلات ناشی از اختیارات و وابستگی‌های شغلی
–  مهارت‌های حل تعارض: مهارت ارتباطی شامل میانجی‌گری بین افراد و مهارت تصمیم‌گیری شامل اداره ناملایمات و فشارها
–  مهارت‌های پردازش اطلاعات: ایجاد شبکه‌های غیررسمی اطلاعات، شناسایی منابع اطلاعات و استخراج نیازهای اطلاعاتی از آن‌ها، معتبر سازی اطلاعات سیستم و ایجاد مدل‌های فکری اثربخش.
– مهارت‌های تص

میم‌گیری در شرایط مبهم: توانایی تصمیم‌گیری به موقع، شناخت موقعیت از جهات مختلف و برنامه‌ریزی برای آن، توانایی ارزیابی عواقب سوء ناشی از تصمیم‌گیری و توانایی انتخاب بهترین گزینه.
–  مهارت تخصیص منابع: توانایی انتخاب از میان انواع تقاضاها برای صرف منابع، توانایی تخصیص درست زمان کاری خود و تعیین فعالیت‌های کارکنان در قالب ساز و کارهای سازمانی
– مهارت‌های کارآفرینی: توانایی کشف مشکلات ناپیدا و نیز فرصت‌های محیطی و توانایی انجام تغییرات و تحولات در سازمان
–  مهارت خویشتن شناسی: توانایی شناخت درست و عمیق شغل، حساسیت نسبت به تأثیر شغل بر سازمان و یادگیری فردی از طریق کشف استعدادهای درونی (مینتزبرگ، ۱۹۷۳: ۹۹)
  
پ) دسته‌بندی هلدیگل و اسکولوم^[۴]١: 
از دیگر دسته‌بندی‌هایی که درباره مهارت‌های مدیریت وجود دارد مربوط به دسته‌بندی هلریگل و اسلوکوم است  . این دو در کتابی تحت عنوان «مدیریت» که در سال ۱۹۹۵ منتشر شد مهارت‌های لازم برای مدیران را به ۵ دسته تقسیم‌بندی کردند:

1. مهارت فنی: توانایی استفاده از تکنیک‌ها، رویه‌ها و شیوه‌های خاص در زمینه‌های تخصصی.
2. مهارت ارتباط با دیگران: توانایی هدایت کردن،‌ایجاد انگیزه، مدیریت تعارض و کار با دیگران