ورق های گالوانیزه و آهن
آهن یکی از عناصر شیمیایی جدول مندلیف است، این عنصر دارای سطحی صاف و نقره ای است که در مجاورت هوا با آن ترکیب شده و به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تبدیل می شود. همان طور که می دانید آهن جزو مهمترین عناصر موجود در پوسته زمین است همچنین از عناصر درونی زمین نیز محسوب می شوند. آهن و مشتقات آن از پرکاربردترین فلزاتی هستند که امروزه در اکثر صنعت ها مورد استفاده قرار می گیرند. برخی معتقدند آهن به دلیل ساختار مقاومی که دارد به رنگ و روکش برای جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی نیاز ندارد اما این باور کاملا غلط بوده و آهن به سادگی با اکسیژن هوا ترکیب می شود که همین امر به خوردگی و زنگ زدن آهن کمک می کند. آهن در صنایع مختلف مورد استفاده می باشد که برخی از کاربردهای آن عبارت است از: ساخت اسکلت انواع ساختمان، ساخت ریل راه آهن، صنایع کشتی سازی، ساخت بدنه اتومبیل و غیره. از سنگ آهنی که از معادن استخراج می شود، فرآورده های بسیاری تولید می شود که می توان آن ها را به این صورت تقسیم بندی کرد: چدن، چدن سفید، چدن چکش خوار، آهن خام، فولاد، آهن نرم و …
در طول سالها تکنولوژیهای مختلفی برای جلوگیری از زنگزدگی ورقهای فولادی به بازار آمده است. یکی از ارزانترین، سادهترین و کاربردیترین روشها برای جلوگیری از پدیده زنگزدگی فولاد و آهن گالوانیزه کردن است. به طور خلاصه گالوانیزه (Galvanize) روشی است که در آن ورقهای آهنی و فولادی با یک لایه فلز روی پوشانده میشوند تا از آنها در برابر خوردگی و زنگزدگی محافظت شود.
علت استفاده از فلز روی فرایند شیمیایی است که به خوردگی گالوانیک مشهور است. از آنجایی که بین فلز روی و فولاد اختلاف پتانسیل الکتریکی وجود دارد، وقتی با یکدیگر در تماس هستند، روی نقش آند را ایفا کرده و فولاد به جای کاتد خواهد بود. در نتیجه در شرایط زنگزدگی، فلز روی سریعتر زنگ زده و از ورق فولادی در مقابل زنگزدگی محافظت میکند. به این فرایند محافظت کاتدی میگویند. به همین دلیل در روش گالوانیزه حتی اگر قسمتهای کوچکی از آهن در معرض هوا قرار بگیرند باز هم بهراحتی زنگزده نمیشوند.
مراحل گالوانیزه کردن گالوانیزه کردن چه مراحل و روشهایی دارد؟
روشهای مختلفی برای گالوانیزه کردن وجود دارد که هرکدام از آنها مزیتها و معایب خاص خود را دارند. رایجترین شیوه برای گالوانیزه کردن ورقهای فولادی گالوانیزه گرم نام دارد. در این روش، ورقها در وانی از روی مذاب غوطهور میشوند و لایهای یکنواخت از فلز روی آنها را میپوشاند.
این روش به طور کل شامل سه مرحله میشود. در مرحله اول سطح ورقها برای گالوانیزاسیون آماده میشود. برای این کار باید سطح ورقها از هر نوع آلودگی پاک شود.
در مرحله بعد ورقها وارد حمام روی مذاب با دمای بین ۴۳۸ تا ۴۶۰ درجه سانتیگراد میشوند و آنقدر در آنجا میمانند تا فولاد یا آهن به دمای روی برسد و فرایند شیمیایی بین آنها کامل شود.
در مرحله آخر ورقها از وان یا حمام روی مذاب خارج شده و نگهداری میشوند تا پوشش گالوانیزه آنها کامل شود.
روشهای دیگری هم برای گالوانیزه کردن وجود دارد که هزینههای مختلف و ویژگیهای متفاوتی دارند. یک بخش از نحوه تشخیص ورق گالوانیزه مرغوب توجه به شیوه گالوانیزاسیون ورقها است. سه شیوه رایج دیگر برای گالوانیزاسیون روشهای پیشگالوانیزه، پسگالوانیزه و الکتروگالوانیزاسیون نام دارند.
ویژگیهای ظاهری ورق گالوانیزه کدام است؟
حالا که درباره شیوه گالوانیزه کردن بیشتر دانستید میرسیم به اصلیترین ویژگی های ورق گالوانیزه که در تشخیص بسیار مهم هستند. اولین چیزی که شما از ورق گالوانیزه میبینید ظاهر آن است. شاید بتوانید با کمی دقت، از روی ظاهر ورقها از کیفیت آنها مطلع شوید. ویژگیهای ظاهری ورقهای گالوانیزه شامل موارد زیر است:
• دارای سطحی براق، صیقلی و شفافتر از ورقهای سیاه هستند. البته ورقهای گالوانیزه بعد از گذشت مدتی کدر میشوند و این ارتباطی با مرغوبیت آنها ندارد.
• روی سطح ورق نباید لکه سیاه، لکه زرد یا سفیدکزدگی وجود داشته باشد.
• روی سطح ورقهای گالوانیزه الگوهای به شکل دانه برف وجود دارد که با نام گل، پولک یا اسپنگل (Spangle) شناخته میشود. هرچه ورق مرغوبتر باشد، گلها ریزتر و براقتر هستند.
• نباید هیچ گونه چینخوردگی، بادکردگی و انحنا روی سطح ورق وجود داشته باشد.
گلهای ورق گالوانیزه چه تأثیری بر کیفیت آن دارند؟
همانطور که اشاره کردیم بر روی سطح ورقهای گالوانیزه الگوهایی وجود دارد که گل نام دارند. این گلها در نحوه تشخیص ورق گالوانیزه تأثیر بسیاری دارند. به طور کل ورقهای گالوانیزه را از لحاظ ظاهری به سه دسته بدون گل، گل ریز و گل درشت تقسیمبندی میکنند. این اشکال معمولاً به دلیل وجود ناخالصی در فلز روی پدیدار میشوند. بنابراین هرچه روی استفاده شده خالصتر باشد تعداد آنها کمتر خواهد بود.
البته گاهی اوقات برای رسیدن به برخی خواص مقدار خیلی کمی ناخالصی به طور عمدی به روی اضافه میشود. در نتیجه ممکن است برخی خریداران به دلایلی بخواهند ورقهای گالوانیزه گلدار را تهیه کنند.
نحوه تشخیص ورق گالوانیزه مرغوب در بازار
نحوه تشخیص ورق گالوانیزه با انجام آزمایش
درست است که بررسی ظاهر ورق های گالوانیزه به شما کمک میکند تا کیفیت آن را تشخیص دهید. اما هیچوقت نمیتوانید با دیدن ظاهر ورق، از گالوانیزه بودن آن اطمینان ۱۰۰ درصدی پیدا کنید. نحوه تشخیص ورق گالوانیزه اصیل واقعاً دشوار است. با این حال راههای دقیقتری هم برای این کار وجود دارد.
سنجش ضخامت
یک راه ساده که باعث تخریب ورق هم نمیشود، این است که ضخامت پوشش موجود در سطح ورق های گالوانیزه را با یک ضخامتسنج مغناطیسی اندازه بگیرید. این روش جنس پوشش سطح فولاد را مشخص نمیکند؛ اما به شما اطمینان میدهد که یک لایه پوشش بر روی ورق شما وجود دارد. بعد از این کار میتوانید با دقت در ظاهر ورق درباره گالوانیزه بودن آن اطمینان بیشتری حاصل کنید. برای مثال اگر روی سطح آن پوستهپوسته باشد ممکن است با رنگ پوشانده شده باشد یا کیفیت پایینی داشته باشد.
محلول آب و نمک
یک راه ساده دیگر که برای نحوه تشخیص ورق گالوانیزه استفاده میشود، این است که یک پارچه را به محلول آب و نمک غلیظ (سه قسمت نمک و یک قسمت آب) آغشته کنید و روی سطح ورق بکشید. سپس بیست و چهار ساعت صبر کنید. اگر ورق فولادی زنگ بزند یعنی گالوانیزه نیست.
ریختن آب بر روی سطح ورق
همانطور که در بالا اشاره کردیم ورقهای گالوانیزه سطحی صاف و صیقلی دارند. پس اگر کمی آب را بر روی سطح ورقها بریزید باید بهراحتی بر روی آنها سر بخورد.
تفاوت در طعم
ممکن است شما نخواهید برای آزمایش زبان خود را به ورق گالوانیزه بزنید. اما در حقیقت این کار یک نحوه تشخیص ورق گالوانیزه است. ورق گالوانیزه طعم گچی دارد که تا حد زیادی با ورقهای معمولی متفاوت است.
آزمایش در آزمایشگاه
روشهای بالا همگی مفید هستند اما تنها روشی که میتواند شما را به طور قطع از اصالت ورق گالوانیزه آگاه کند، آزمایش یک تکه از پوشش ورق در آزمایشگاه است. در آزمایشهای آزمایشگاهی، نمونهای از پوشش برای شناسایی مواد موجود در آن آزمایش میشود. برای شناسایی لایههای مختلف موجود، عکسی از سطح مقطع ماده نیز گرفته میشود. این روش تنها راه برای اطمینان کامل از گالوانیزه بودن یک قطعه فولاد است. با این حال، دو اشکال اساسی دارد. اول آنکه خیلی طول میکشد و دوم آنکه مخرب است. یعنی اگر یک قطعه نهایی گالوانیزه شده داشته باشید که نخواهید آسیب ببیند نمیتوانید آن را آزمایش کنید.
مهمترین نکات در تشخیص ورق گالوانیزه باکیفیت
به طور خلاصه برای داشتن یک خرید خوب، باید ویژگی های ورق گالوانیزه باکیفیت را بدانید و به نکات زیر توجه کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید:
• ظاهر ورقها را بررسی کنید. نباید عیب و ایرادی در ظاهر آنها وجود داشته باشد. اگر مدت زمان ماندن در حمام، سرعت سرد شدن ورقها یا مدت زمان جوشکاری آنها مناسب نباشد، روی سطح آنها لکههای سیاه ایجاد میشود که نشانهای از نامرغوب بودن ورقها است.
بسیاری از افراد در هنگام خرید ورق گالوانیزه با چالش هایی مواجه می شوند چرا که قادر به تشخیص و اورجینال بودن آن نیستند. به طور کلی ورق های گالوانیزه دارای سطحی براق، صیقل و شفافیتی فوق العاده برخودارند. همچنین، پوشش ورق های گالوانیزه در محدوده 10 الی 275 میلی متر بوده و دارای ضخامتی معادل بین 0.18 الی 6 میلیمتر هستند. ورق گالوانیزه به سه دسته ورق گالوانیزه گل درشت، ورق گالوانیزه گل ریزه و ورق گالوانیزه بدون گل تقسیم شده و هرکدام کاربرد های مختلفی دارند. از دیگر روش های تشخیص ورق گالوانیزه میتوان به لیز بودن سطح آن اشاره کرد.
مشخصات ورق گالوانیزه
با توجه به اینکه پوشش روی از ورق فولادی محافظت می کند، مشخصات پوشش می تواند همانند جنس ورق در مشخصات ورق گالوانیزه نقشی تعیین کننده داشته باشد. لازم به ذکر است این موارد قیمت ورق گالوانیزه را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهد. ابتدا خوب است به خواص عمده ورق فولادی اشاره کنیم. خواصی نظیر استحکام تسلیم، استحکام کششی، انعطاف پذیری، سختی و ترکیب شیمیایی ورق.
در این خصوص باید در نظر داشته باشیم آنچه به عنوان این خواص در مورد ورق های روغنی ذکر شد، در خصوص ورق های گالوانیزه نیز صدق می نماید. حتی از نظر ابعادی نیز می توان همان مشخصات ورق روغنی را در نظر گرفت. برای مثال عرض ورق های گالوانیزه 1 و 1.25 متر می باشند، ضخامت آنها نیز معمولا از 0.4 میلیمتر تا 3 میلیمتر را شامل می گردد. طرح های شکل دهی مختلفی نیز می تواند بر روی ورق های گالوانیزه اعمال گردد که از جمله معروف ترین آنها می توان به عرشه فولادی اشاره نمود.
بسته به کاربرد مورد نیاز، خواص ورق متفاوت است. مثلا برای یک کاربرد، انعطاف پذیری ورق مهم می باشد ولی برای کاربرد دیگر استحکام. از مشخصات ورق پایه و خواص آن که بگذریم در مورد پوشش گالوانیزه باید گفت هرچه جِرم پوشش بیشتر باشد، کیفیت پوشش بهتر خواهد بود. در واقع جرم بیشتر پوشش، نشان دهنده ی مقدار روی در سطح مشخصی از فولاد است، و این مقدار با قدرت محافظت از خوردگی رابطه ی مستقیمی دارد. هرچقدر میزان پوشش روی، در واحد سطح ورق فولادی بیشتر باشد، میزان محافظت از خوردگی ورق بیشتر خواهد شد.
ورق های مقرون به صرفه |