مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 286

 

 

دُنگ-سهم-حصه

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

آب و رنگ-طراوت و شادابی

خربان-صاحب خر-خرکچی

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

چلاق-دست و پا شکسته یا بریده

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

آینه‌ی بخت-آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد

حاشا کردن-نگا. حاشا زدن

زیر سری-بالش-متکا

 

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن
خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

خلاف-جرم

تو دار-راز نگهدار

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

آمده(شوخی و لطیفه)

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

خوب-کافی-بسیار

دود چراغ-کشیدن شیره

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن
جامه شور-رختشوی

انگشت روی چیزی گذاشتن(موضوعی را مورد توجه قرار دادن)

خیس آب شدن-سر تا پا تر شدن

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

پاکار-امر بر-پادو-مباشر

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

 

 
آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

 

چاشت-صبحانه-ناشتایی

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

حضرت عباسی-راست و درست

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

پت پتی-موتور سیکلت

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

 

داشتن-مشغول بودن

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

آبدست(ماهر، استاد)

چانه لغی-راز داری نکردن

حرف شنو-سر به را-مطیع

حشری-شهوت ران-پر شهوت

باب شدن-معمول و رایج شدن

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

ریختگی-ریزش

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

 

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

دور و دراز-فراخ و وسیع

پشت رو-وارونه

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

 
پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن
آب آتش مزاج-می سرخ

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

تحصیل کرده-درس خوانده

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن
 

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه
برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن
زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

 

 

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

چنار تجریش-متلک بد

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

دو دل-مردد-بی تصمیم

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن
بال بال زدن-بی قراری کردن-دل واپس بودن
هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن
بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود
رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک
آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)
پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

چندر غاز-پول بسیار کم

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن
 

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود
خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

ده مرده حلاج بودن-بسیار زرنگ و کاری بودن

پای خود را جای پای دیگری گذاشتن-از کسی تقلید کردن

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

دستِ راست-سمت راست

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

حلوا جوزی-آدم ساده دل و سر به راه-پر حوصله و مطیع
بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

 

جا دار-وسیع-فراخ

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد
خرمن-انبوه و پرپشت
تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

 

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

خال-نقطه ی سیاه-لکه

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن
جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

تند تیز-شتابان-خشمناک-ستیزه جو

پُرتابل-قابل حمل

 

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

رده-حرف زشت یا نامربوط

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

خرده خرجی-خرج های اندک

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

جراندن-جر دادن-پاره کردن

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن
چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن

 

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

 
پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

دلقک-شخص مسخره
خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

پنج تن آل عبا- پنج تن

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن
از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

 

خر زور-نیرومند-پرزور

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

 

 

جن زده-دیوانه

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ
زُق زدن-تیر کشیدن و درد کردن اعضای بدن
ترک بیلمز-آدم نادان
چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

 

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی
آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

چاره-درمان

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

 

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی
ریز-خرد-کوچک

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

پخته-با تجربه-دنیا دیده
خصوصی-مقابل عمومی

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)

چهار دیواری کسی نشست کردن-بدبخت شدن-از کار و زندگی ساقط شدن

چنگ به دل نزدن-ارزش نداشتن-قابل اعتنا نبودن-جالب نبودن

استخوان لای زخم گذاشتن-بلاتکلیف گذاشتن-کاری را کش دادن

 

دام پزشک-پزشک حیوانات

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

حساب سوخته-بدهی قدیمی

 

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

 

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا
بر ملا شدن-آشکار گشتن
دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)
از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

به سر دویدن- با سر رفتن

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن
پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

 

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی
آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن
دوبل-دو برابر
پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع
حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

جبهه-میدان جنگ
دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

 

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

دایی-برادر مادر-لقبی برای ابراز صمیمیت

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن
به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که
زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

دستمال ابریشمی برداشتن-چاپلوسی کردن-تملق کردن

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

به جا آوردن-شناختن

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن
خال-نقطه ی سیاه-لکه
آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

خورد کردن-ریز ریز کردن-له کردن

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

چای کار-کشت کننده ی چای

پخته-با تجربه-دنیا دیده

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن
 

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

الانه(همین حالا، هم اکنون)

خوش خوشک-یواش یواش-آهسته آهسته

جور در آمدن-نگا. جور آمدن
آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد
آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

باب شدن-معمول و رایج شدن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

آدم ثانی-حضرت نوح

تیار کردن-آماده کردن

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند
بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

اُرد(درخواست، سفارش، دستور)

دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

 

چرک کردن-عفونت کردن زخم

آشنا روشنا-دوست آشنا

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

پا به فرار گذاشتن-گریختن

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

تا-لنگه-همتا

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

 

پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

چرب دست-ماهر-زبر دست

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

چُس افاده-افاده ی بی جا

اردک رفتن، غاز آمدن(دست از پا درازتر برگشتن)
برخوردن به کسی ،-به نطر کسی ناپسند آمدن-به کسی گران آمدن-احساس اهانت کردن-با کسی دیدار کردن

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

ابزارفروشی-فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی

اسب چوبین-تابوت

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

 

 
پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

انداختنی-جنس نامرغوب

خدمت رسیدن-به حضور رسیدن

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

آلکلی-معتاد به الکل

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

روغن داغ-روغن گداخته

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

دست اول-نو و تازه

 

پا-حریف

دخترینه-دختر-مونث

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

دو پشته-دو ردیفه-دو ترکه

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

زبان پس قفا-نوعی گل است

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

چاشته بندی-ته بندی

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت
تارتنک-عنکبوت-کارتنک

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

 

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن
چشمک-ایما و اشاره به چشم

خش و خش-نگا. خش خش

دست به آب رسانیدن-به دستشویی رفتن-به توالت رفتن
از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)