کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت مردم کوچه و بازار قسمت هفتم

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن
دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

 

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

 

خر آوردن-بدبخت شدن

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن
باریک-دقیق-حساس

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس
این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

 

اطفال باغ(گل‌های تازه)

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

ته بندی-خوراک کمی که پیش از غذای اصلی می خورند

 

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است
جاده کوبی-راه صاف کردن

خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

 

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)
تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

ای والله-در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود-آری به خدا
برزخ شدن-ناراحت شدن

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند
چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

زار-کوتاه شده ی زایر

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

 

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

تخم نابسمل لا-حرام زاده

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

بامبه-توسری

روده گشاد کردن-سکسکه کردن

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

رو به راه کردن-آماده و مهیا کردن
رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر
زیپو کسی را زدن-از کار برکنار کردن-معزول کردن

اهل دود-سیگاری

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

خاله وارَس-آدم فضول

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی
بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)
دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن
اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))
جهیزیه-نگا. جهیز

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن
 

آب در چشم نداشتن(شرم و حیا نداشتن)
آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)
 

 

بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

دود گرفته-بوی دود گرفته-دودآلود-دود زده

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

دیگ به سر-لو لو

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن

دایه-زن شیر دهنده-قابله-پرستار بچه

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

 

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز

حکیم جواب کرده-یتیم
آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

از ران خود کباب خوردن-با سختی چیزی به‌ دست آوردن
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

دهان پر کن-بدون ارزش و اهمیت واقعی

 

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))
پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

بابت-مورد-زمینه-موضوع

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

پیشت-آوازی برای راندن گربه

روغن کرمانشاهی-روغنی که در کرمانشاه از شیر گاو و گوسفند به دست می آورند و به ترین روغن زرد است
آخش درآمدن-از درد نالیدن

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

 

خرده خرجی-خرج های اندک

افتادن توی پوست کسی(کسی را وسوسه کرد)
اشک کوه(یاقوت، لعل)
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

بدلی-تقلبی-جنس بد

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

بازرسی-بررسی و کنترل

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

 
تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن
خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

بیخ خِر-بیخ گلو

جایی-مستراح-توالت
بچه افتادن-سقط شدن جنین

 

 

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن
زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

خوش قلق-رام-خوش خوی

اُتُل(شکم، اتوموبیل)
زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

 

اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)
 

پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

زیر آب کسی را زدن-با اسباب چینی و توطئه سبب خلع مقام کسی شدن

 

دود گرفته-بوی دود گرفته-دودآلود-دود زده

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن
پس کشیدن-به عقب کشیدن
دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

 
دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن
ژوری-هیئت داوران

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

بامب-توسری

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

آویزان کسی شدن(طفیلی کسی شدن)

زیرش زدن-زیر چیزی زدن
دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن
 

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

رده-حرف زشت یا نامربوط

چشم شور-آن که چشم زخم زند

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

پرند-حرف بی هوده

 

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

پیشانی-بخت و اقبال-طالع

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

دول-آلت مردی به زبان کودکان
 

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

دسته-ساعت دوازده

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

 

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

حساب سوخته-بدهی قدیمی

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

خایه دار-با جرات-شجاع

 

جَر-پیچ و خم راه

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

رو شور-سفیداب

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

 
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

جزاندن-آزار و اذیت کردن

آتشِ بسته(طلا)

با اشتها-متمایل به غذا

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل
خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

ادا اصول-ادا اطوار

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

چله ی زمستان-سرمای سخت

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن

چنگک شدن-چنگ شدن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

پا به پا کردن-مردد بودن-درنگ کردن

 
تا-توانایی
خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن
 

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

دست نماز-وضو
پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال
درد گرفتن دل از اسهال
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

بند آمدن-متوقف شدن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

حضرت فیل-شخصی موهوم با تیروی بسیار زیاد

چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

از خشت افتادن(بدنیا آمدن)

بی چیز-تهی دست-فقیر
جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

پای خود را جای پای دیگری گذاشتن-از کسی تقلید کردن

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

دَم نقد-آماده-حاضر

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

 

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

 
دَنگال-جادار-بسیار فراخ

چای کاری-کشت و زرع چای
چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

از دست کسی کشیدن(از کسی در زحمت و رنج بودن)

 

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

 

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار
رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

راستکی-واقعی

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری
پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

خرخاری-همدیگر را خاراندن

خورده برده-ملاخظه و پروا

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

 

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

از بر گفتن یا نوشتن(متنی به اتکاء حافظه)
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره
ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

جا ماندن-فراموش شدن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن
تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

 

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن
آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد
ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است