کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 438

بالا آوردن-استفراغ کردن

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده
پس بودن-عقب افتادن از دیگران

از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)
چپیدن-به زور جا گرفتن
 

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

آیه‌ی یاس-آن که بدبینی را به کمال می‌رساند

به درک- به جهنم

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

دندان شکن-قاطع-محکم
تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن
اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین

از دولت سر(به لطف کسی، از برکت وجود کسی)

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

 
ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

حمله کردن-یورش بردن

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

جن زده-دیوانه

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

جایی-مستراح-توالت

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

آب نخوردن(درنگ نکردن)

 

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

تعلیمی-عصای کوچک

خدا به همراه-خدا خافظ

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

آفتابی کردن-پدیدار کردن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

 

بلا به دور-بلاها دور باد
رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش
بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

انسان-آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی

تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

دک کردن-از سر وا کردن

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

برآورد-تخمین

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف
پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن
پوز زدن-دهان زدن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

 

 
رو به راه کردن-آماده و مهیا کردن

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

زیر سبیلی در کردن-زیر سبیل در کردن
خرده خرده-کم کم-رفته رفته

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن
 

 

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن
آخرین تحویل(قیامت)

 

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

 

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)
باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

بده بستان-داد و ستد-معامله

بد قماش-بد جنس-خبیث

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

دست و پا کردن-فراهم آوردن
زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن
دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

 

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

 
آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن
پُرتابل-قابل حمل

آمدن-آغاز به کاری کردن

 

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن
آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن
پُخت کردن-پختن

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

چُس افاده-افاده ی بی جا

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

 

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

بَر و بیابان-دشت و صحرا

آشی بودن زندگی(نامساعد بودن حال و احوال)
خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

 

خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد
زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن
خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

باب-مرسوم-معمول
بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

دو پا-انسان

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

 

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

 

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

خم گرفتن-فنی از کشتی

از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)
بُز آوردن-بد آوردن-بد شانسی آوردن
ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

چس خوری-خست-بخل

 

زاچ-زائو

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

 
خورده برده-ملاخظه و پروا

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

جیم الف جا-آدم ریزه میزه
دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

پا شدن-از جا برخاستن

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
چشم و همچشمی-رقابت
درب و داغان شدن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

 

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

بقچه بندی-ران چاق

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

دل واپس-نگران-چشم به راه-مضطرب

 

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

بی چیز-تهی دست-فقیر

ژوکر-آدم همه فن حریف

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل
جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

بی معنی- بیخود

 
خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن
بساز-آدم سازگار-صبور

 

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

 

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن

چقال-مهمل بقال

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند
از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

 

حُقه-زرنگ و ناقلا

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

دوبل-دو برابر

تنگ هم-چسبیده به هم

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)

بد شیر-متقلب-بد جنس

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

 

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

 

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

راه اندازی-راه انداختن

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

اله و بله کردن-لاف زدن-چنین و چنان گفتن

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

پا به پا شدن-تردید داشتن

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

 

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

آه در بساط نداشتن(سخت بی‌چیز بودن، بیچاره و بینوا بودن)

 

حساب کسی پاک بودن-کار کسی خراب و زار بودن

 

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

چشم کردن-چشم زدن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

 

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !
اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن
به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

به دست و پا افتادن-به تلاش و تقلای زیاد افتادن

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

رم دادن-رماندن-فراری دادن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

داغان-از هم پاشیده-پریشان

بغلی-چیز کوچکی که در بغل جا بگیرد-بطری کوچک
پیشواز رفتن-به دیدار کسی شتافتن-پیش از آغاز ماه رمضان روزه گرفتن

زار-کوتاه شده ی زایر

 
خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

تنوره-دودکش-آتشخانه ی سماور و مانند آن

بارانداز-جای پیاده کردن بار

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

خم گرفتن-فنی از کشتی

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن

آب تاختن(پیشاب کردن)

 

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

 
خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

تو هفت آسمان یک ستاره نداشتن-در نهایت فقر و تنگدستی بودن

جامه شور-رختشوی

چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن
چیلک دان-چینه دان
آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

حیوون-نگا. حیوان
آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

 

 

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن
خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

 

اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

در دست-آماده-حاضر

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

چرخ پایی-چرخ خیاطی که با پا به حرکت می افتد

 

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد
پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن
اشتباه لپی-اشتباه لفظی

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

پر زدن-به چیزی یا کسی اشتیاق فراوان داشتن

پیش-برنده-آن که جلو است

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

خِل-خلط بینی

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

دُوال پا-آدم سمج

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

آدم-نوکر

زیر لبی-زیر زبانی

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن
خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند
اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)
دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

چُل کلید-جام درویشان

 
حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

 

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

رمبیده-خراب شده-فرو ریخته

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن
 

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

 

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

ادرار کوچک-شاش

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

تاپ و توپ-سر و صدای ضربه-داد و فریاد
 

پر پر کردن-نزدیک شدن بلا

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن
جگر-عزیز-عزیز دلم
آش نذری-آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند

دخیل-پناه برده-توسل جسته به

زیر سایه ی کسی بودن-در پناه کسی بودن-از پشتیبانی کسی برخوردار بودن